سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران وفق بند 6 ماده2 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان،ارتقای دانش فنی صاحبان حرفه ها و در ادامه برگزاری سلسله نشست های علمی– تخصصی چهارشنبه های شهرسازانه ، نشست “شهر هوشمند، چالش ها، ابعاد، رویکردها و انگاره” را روز چهارشنبه مورخ 21/10/1401 در محل سازمان برگزار نمود.
این نشست با صحبت های خانم دکتر الهام امینی، دبیر علمی و اجرایی نشست و عضو شهرساز هیات مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران آغاز شد. ایشان ضمن خیر مقدم و خوشامدگویی به حاضران حضوری و مجازی نشست، به راه اندازی کمیته بیم و مدل سازی اطلاعات در سازمان اشاره و ابراز امیدواری نمودند بتوان از بستر و امکانات مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران نیز در راستای اجرایی نمودن شیوه نامه کمیته مذکور و همچنین مفاد تفاهم نامه منعقد شده فی مابین سازمان و این مرکز بهره برداری نمود. خانم دکتر امینی تاکید کردند گروه های تخصصی معماری و شهرسازی سازمان مجدانه درصدد آماده سازی بستر و فراهم نمودن امکانات راه اندازی هوشمندسازی و ابعاد مختلف آن هستند. ایشان ضمن اشاره به این موضوع که شهر هوشمند ضامن تحقق تفکر سبز است، به اهمیت ورود به عرصه های علمی و فیزیک شهری به بحث های هوشمندسازی در پایتخت اشاره داشتند. امینی افزود هوشمندسازی نقطه‌ی پایانی ندارد و ابراز امیدواری کرد با توجه به فعالیت ها و رایزنی های صورت گرفته با مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران، تهران به عنوان شهری هوشمند در تراز جهانی مطرح گردد. واحد شهرسازی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران تمام تلاش خود را برای گسترش مفهوم هوشمند، خانه و ساختمان هوشمند و کمک به طراحی الگوی بومی شهر هوشمند خواهد نمود.
در ادامه نشست، آقای دکتر امین فرجی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و رئیس مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران به ارائه سخنرانی با موضوع “داده در شهر هوشند، چالش و مصداق ها“ پرداختند. ایشان بیان داشتند امروز توسعه شهرها پیچیده تر شدنشان در سال های اخیر توجه برنامه ریزان و مدیران شهری را به اصل وجود شهر هوشمند جلب کرده است. چندین سال قبل در ایران شهر میلیونی وجود نداشت ولی در حال حاضر چندین شهر میلیونی وجود دارد که مسائل آنان بسیار پیچیده و سخت می باشد. از همین رو باید نگاه جدیدی به مدیریت شهرها وجود داشته باشد تا بتوان این پیچیدگی ها را کنترل نمود. برای تعریف شهر هوشمند می توان گفت شهر هوشمند، شهری است که مسیر درستی دارد، تصمیمات درستی می گیرد و آینده را به خوبی پیش بینی می نماید.در همین راستا، یکی از مهم ترین عواملی که شهر هوشمند را به منصه ظهور می رساند، داده ها، دسته بندی دقیق داده ها و استفاده درست از آن ها می باشد. فرجی به اهمیت استخراج داده ها و این که هر اقتصادی مبتنی بر داده های پرسود می باشد، اشاره و ادامه داد اگر دسته بندی و کلاسه بندی داده ها و تبدیل آنها به خرد به درستی صورت نپذیرد، داده ها غیر قابل استفاده می شوند.به طور کلی، در فرآیند تحقق شهر هوشمند، فرآیند تبدیل داده به دانش بسیار مهم و حائز اهمیت است و هنگامی که سوالات و ابهامات حل شود، خرد عقلانی ایجاد می شود و شهر هوشمند شکل می گیرد. متاسفانه در کشور ایران یک استاندارد مشخص در چهارچوب قوانین یکسان با موضوع شهر هوشمند وجود ندارد و همیشه با سامانه هایی با دسته بندی و با فرمت های مختلف که قابلیت یکپارچه شدن ندارند، مواجه هستیم. ایشان به شاخص ها و منابع تولید داده در ایران اشاره کردند که شامل موارد اقتصاد، تحصیلات، انرژی، محیط زیست و تغییرات اقلیمی، امور مالی، مدیریت و حکمروایی، سلامت و بهداشت، مسکن، شهروندان و شرایط اجتماعی و جمعیتی، گردشگری، تفریح و سرگرمی، ایمنی و امنیت، پسماند جامد، مخابرات، حمل و نقل، کشاورزی شهری/ محلی و امنیت غذایی، برنامه ریزی شهری، فاضلاب، آب و ورزش و فرهنگ می باشند. ایشان به چند نمونه از مبلمان های هوشمند در سطح دنیا مانند مدیریت هوشمند پسماند، نیمکت هوشمند (انگلستان)، بیلبوردهای هوشمند تعاملی )لندن( و نمونه چراغ های هوشمند روشنایی در اسپانیا و عربستان اشاره نمودند. دکتر فرجی به چالش های نگهداری و نصب تجهیزات در پایگاه داده مکانی تصمیم ساز و عملیاتی و همچنین مشکلات ثبت در اکسل در این مسیر اشاره کردند. وی بحث پروژه و ذی نفعان که شامل ناظر، کارفرما و پیمانکار و ارتباط آنان با شهروندان شهر هوشمند می شود را مطرح و به صورت شماتیک گردش کار و گستره ارتباطی شهروند شهر هوشمند با جزئیاتش را در جلسه ارائه نمودند. در پایان بیان کردند در کشور ما متاسفانه خیل از موارد به صورت هیجانی و گذرا مورد توجه قرار می گیرد، ولی به نتیجه مطلوب نمی رسد. تصور بر این است که باید نگاه کلان و وسیع به موضوعات وجود داشته باشد، در صورتی که با اقدامات کوچک تاثیرگذار بهتر می توان به نتیجه رسید. ایشان مشکلات اصلی تحقق شهر هوشمند در ایران را عدم وجود چشم انداز درست شهر هوشمند و وجود نداشتن راهکارهای کوچک تاثیرگذار و اجرایی در حوزه تحقق شهر هوشمند دانستند. در کشور ایران برنامه های بلند مدت 5 ساله وجود دارد و تجربه نشان داده است که این برنامه ها با این بازه زمانی هیچگاه نمی تواند محقق شوند. در صورتی که ما نیازمند یک سند 15 صفحه ای اجرایی در حوزه شهر هوشمند هستیم. چرا که همین اقدامات کوچک وقتی همانند یک پازل در کنار هم قرار گیرند، آن اثربخشی مطلوب را محقق خواهد ساخت.
در ادامه نشست، آقای مهندس امین قریبی، معاون محترم مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران و عضو محترم کمیته فنی جوامع و شهرهای پایدار سازمان جهانی استاندارد (ISO/TC 268) به ارائه سخنرانی با موضوع ” چالشهای تحقق شهر هوشمند” پرداختند. ایشان در ابتدای صحبت هایشان به افزایش جمعیت شهر نشینی، پیش بینی جمعیت شهر نشین ایران در سال 2050، کلیت معماری شهر هوشمند در یک نگاه و سیر تحول شهر هوشمند اشاره داشتند. مهندس قریبی به تعاریف جهانی شهر هوشمند از منظر های اتحادیه بین المللی مخابرات (ITU)، سازمان بین المللی استاندارد (ISO)، موسسه استاندارد بریتانیا (BSI)، اتحادیه اروپا (EU) و از منظر بانک جهانی (The Word Bank ) پرداختند و بیان کردند هیچ تعریف واحدی از شهرهای هوشمند وجود ندارد و با این حال، تعدادی از این تعاریف با توصیف خدمات شهرهای هوشمند در بخش هایی مثل امنیت، حمل و نقل، انرژی، آموزش یا مراقبتهای بهداشتی دارای ویژگی های مشترکی هستند تا کارایی را افزایش داده و درحل مشکلات شهری مشارکت نمایند. ایشان چالش های کلان تحقق شهرهای هوشمند را به شرح زیر برشمردند: چالش های فرهنگی، چالش های مدیریتی، چالش های حقوقی، چالش های فناوری اطلاعات، چالش های امنیت اطلاعات، چالش های برنامه ریزی و استراتژیک، چالش های نیروی انسانی، چالش های عدم شناخت ریسک ها و چالش های مالی .در پایان اظهار امیدواری کردند که با همکاری سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران بتوان نیل به اهداف شهر هوشمند را تسریع بخشید.
سخنران آخر جناب آقای دکتر هادی رضائی راد، عضو محترم هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا و عضو محترم شورای پژوهشی مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران به ایراد سخنرانی با موضوع “شهر هوشمند؛ ابعاد، چالش‌ها، رویکردها و انگاره‌ها” پرداختند و ضمن تعریف اصول شهر هوشمند، که شامل دانش و توسعه دانش محور، توسعه پایدار، تقویت یکپارچگی شهر و مشارکت شهروندان، اجزای شهر هوشمند: حمل و نقل هوشمند، شبکه هوشمند توزیع انرژی، ساختمان های هوشمند، کشاورزی و باغبانی هوشمند، مراقبت بهداشتی هوشمند، دسترسی به اطلاعات، شهروند دیجیتال/هوشمند، دسترسی به wifi، دولت هوشمند و تولید هوشمند را تبیین نمودند.
دکتر رضایی راد در ادامه تفاوت شهر هوشمند و شهر الکترونیکی را تشریح و بیان داشتند: تفاوت های عمده میان شهر هوشمند و شهر دیجیتال، در پاسخگویی و حل مسائل شهری شهروندان تحت سلسله مراتبی پایین به بالاست. در واقع یک شهر زمانی هوشمند می شود که بر روی سرمایه های اجتماعی و انسانی، زیرساخت های ارتباطی سنتی (حمل و نقل) و مدرن، انرژی های پایدار، رشد اقتصادی، افزایش کیفیت زندگی و مدیریت خردمندانه بر روی منابع طبیعی از طریق حکمروایی مشارکتی سرمایه گذاری کند. وی در ادامه به مباحث اقتصاد هوشمند، پویایی هوشمند ، محیط هوشمند، زندگی هوشمند، مردم هوشمند، حکمرانی هوشمند و در نهایت به چالش های عدم تحقق شهر هوشمند اشاره کرد. رضایی راد راهکارهای رفع چالشهای تحقق شهر هوشمند را در ورود مفهوم شهر هوشمند در چشم انداز شهر، تقویت زیرساخت های ارتباطی، ایجاد ساختار و تشکیلات مناسب مدیریت و راهبری فاوا، بومی سازی استانداردها، طرح ارزیابی فاوا و تدوین و اجرای استراتژی مناسب منابع انسانی معرفی و نقش حرفه ودانشگاه در تحقق پذیری شهر هوشمند را انکار پذیر دانست.
آقای مهندس غلامرضا خوش گفتار منفرد، عضو محترم هیأت مدیره سازمان هوشمندی را یکی از الزامات کنونی شهرهای ایران دانسته و مهمترین ره آوردهای شهر هوشمند را امنیت، آسایش و صرفه جویی معرفی کرد خوش گفتار ایجاد بستر های مناسب جهت دسترسی مدیران شهری به اطلاعات مورد نیاز شهروندی، آموزش و ارتقاء سطح فرهنگ شهروند، توجه به جایگاه نظام مهندسی ساختمان به عنوان یکی از نهادهای متولی توسعه ساخت و ساز از راهکارهای موثر در نیل به اهداف شهر هوشمند معرفی کرد. ایشان تأکید کردند شهروند شهر هوشمند، باید به عنوان جزئی از این ابر سیستم شهر، خود هوشمند باشد و مطمئناً فناوری ساخت و ساز در ترکیب با هوشمندی ابزاری قدرتمند خواهد بود تا خدمات مدیریتی مطلوبی را در حوزه ساخت و ساز ارائه نماییم.
در پایان خانم دکتر الهام امینی به عنوان جمع بندی نشست بیان داشتند، با توجه به مباحث مطرح شده می توان گفت کشور ما از پتانسل بالایی در زمینه تحقق شهر هوشمند برخوردار است؛ سهولت زندگی و سهولت در انجام کارها مهم ترین دستاوردهای شهر هوشمندهستند که تحقق آن ها مستلزم ساخت زیرساخت های اصلی شهر و ارتقاءکیفیت زندگی است. ایشان بر اصل فرهنگ سازی و آشنایی هر چه بیشتر شهروندان و مدیران شهری با اصول و ابعاد رشد هوشمند شهری تاکید نمودند و بیان داشتند با توجه به گذار از رشد هوشمند شهری به الگوهای جدید توسعه شهری نظیر شهر اکولوژیک؛ شهروندان و مسئولان شهری باید ضمن تلاش برای تحقق الگوی شهر هوشمند، برنامه ریزی های خاصی برای دستیابی به اهداف آن داشته باشند. امینی افزود نکته بسیار اساسی در تحقق شهر هوشمند، سرمایه گذاری در زمینه زیرساخت های اجتماعی شهر هوشمند است. وی ابراز امیدواری کرد با حضور بزرگان و فرهیختگان حاضر در جلسه بتوان موضوعات مطرح شده در نشست علمی- تخصصی امروز را تحقق بخشید. امینی تاکید کرد یکی از مهم ترین خواستگاه های تحقق شهر هوشمند در ایران، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران است و رشته های مهندسی به ویژه رشته شهرسازی، می تواند نقش پررنگ و اساسی به عنوان یکی از تخصص های محوری به منظور ایجاد محیط مناسب سکونت، کار و فعالیت برای شهروندان داشته باشد. یادمان باشد بین تخصص شهرسازی و مولفه های شهر هوشمند رابطه معنادار وجود داشته و ما به عنوان متخصصان شهرساز در کنار ۶ رشته مهندسی ساختمان امید آن داریم در فرآیند شهر هوشمند و ارتقاء زیست پذیری شهرهای کشور از ظرفیت خدمات مهندس شهرسازی بهره برداری لازم صورت پذیرد.
